Mục lục
Sơ đồ tư duy là gì?
Sơ đồ tư duy (Mindmap) là một phương pháp tận dụng khả năng ghi nhận hình ảnh của não bộ, xử lý thông tin và hệ thống hóa chúng lại. Phương pháp này giúp chúng ta dễ dàng tổng hợp thông tin, xâu chuỗi vấn đề và liên kết các đối tượng liên quan.
Trong thực tế, sơ đồ tư duy được ứng dụng nhiều trong học tập như tổng hợp một trường kiến thức, thể hiện dưới dạng hình ảnh, ký hiệu sinh động giúp học sinh, sinh viên nâng cao khả năng ghi nhớ và tăng hiệu quả học tập. Trong công việc, sơ đồ tư duy dùng như một công cụ để phân tích các vấn đề, có cái nhìn tổng quát về sự việc và dễ dàng tìm hướng đi hoặc giải pháp hiệu quả.
Sơ đồ được thể hiện qua hình ảnh một biểu đồ tổng hợp, trong đó có các đối tượng, keyword, các đường nối, mũi tên được sắp xếp theo một quy tắc nhất định.
=>> Tham khảo: Sales admin là gì?
Những lợi ích của việc sử dụng sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy được xem như một tấm bản đồ vạn năng với nhiều lợi ích như:
1. Có cái nhìn tổng quan về thông tin
Một chủ đề trung tâm sẽ được thể hiện với nhiều nhánh con chứa nội dung cốt lõi của chủ đề, những hình ảnh và các mối liên kết được xâu chuỗi với nhau. Giúp chúng ta có cái nhìn tổng quát nhất về đối tượng thông tin.
2. Dễ dàng xử lý thông tin và ghi nhớ
Các chuỗi thông tin được hệ thống chính xác và liên kết mối quan hệ giữa các đối tượng được chỉ ra tường tận, tạo điều kiện cho não bộ dễ dàng nắm bắt thông tin, xử lý và ghi nhớ trong thời gian dài.
3. Kích thích sự sáng tạo và tư duy logic
Nội dung được trình bày dưới dạng sơ đồ, hình ảnh và kết nối với nhau bằng những đường nối, mũi tên,… điều này giúp cho người lập sơ đồ tăng khả năng sáng tạo nội dung và trình bày bắt mắt, dễ đọc và dễ ghi nhớ.
4. Phương pháp hữu hiệu để phác thảo những ý tưởng
Khi bạn có những ý tưởng độc đáo muốn trình bày thì sơ đồ tư duy là phương pháp rất hữu hiệu để thể hiện đầy đủ và tổng quát ý tưởng giúp người nghe hiểu nhanh hơn về ý tưởng chỉ đang trong giai đoạn chưa hình thành thực tế.
Tổng hợp các loại sơ đồ tư duy phổ biến hiện nay
Sơ đồ hình tròn (Circle Map)
Sơ đồ tư duy vòng tròn sử dụng một hình tròn lớn bao quanh một hình tròn nhỏ bên trong. Vòng tròn nhỏ thể hiện chủ đề chính hay ý trọng tâm, còn vòng tròn lớn là các ý kiến bổ trợ, giúp làm rõ chủ đề chính.
Sơ đồ tư duy bong bóng (Bubble Map)
Sơ đồ bong bóng sẽ xuất hiện một hình tròn trung tâm mang chủ đề chính hoặc ý tưởng trọng tâm, và bao xung quanh là những quả bóng nhỏ, thể hiện các mối liên quan đến chủ đề chính.
Sơ đồ bong bóng đôi (Double Bubble Map)
Sơ đồ bong bóng đôi là biểu đồ Venn, được dùng để so sánh sự khác biệt và tương đồng giữa 2 chủ đề. Trung tâm 2 vòng tròn là chủ đề chính, điểm giao nhau của 2 vòng tròn là sự tương đồng giữa 2 chủ đề còn phần không giao nhau chứa những đặc điểm khác biệt của 2 chủ đề được nêu.
Sơ đồ hình cây (Tree Map)
Sơ đồ sẽ được thể hiện giống như một cái cây với nhiều nhánh. Phần trên cùng là chủ đề chính, bên dưới là các chủ đề phụ và bên dưới nữa sẽ là các thông tin liên quan. Sơ đồ hình cây phù hợp khi cần phân loại và sắp xếp thông tin.
Sơ đồ dạng luồng (Flow Map)
Sơ đồ này khá giống với một lưu đồ, biểu diễn trực quan về quá trình hoặc tổ hợp các hướng dẫn, các thành phần được kết nối tạo thành các bước trong tiến trình của một chủ đề chính.
Sơ đồ đa luồng (Multi Flow)
Sơ đồ đa luồng được thể hiện với một sự kiện chính ở giữa được kết nối với những thành phần khác ở 2 bên trái và phải. Bên trái sẽ là nguyên nhân và bên phải sẽ là những tác động của sự kiện đó gây nên.
Sơ đồ tư duy dấu ngoặc (Brace Map)
Sơ đồ dấu ngoặc trong giống như một sơ đồ cây ngang, liệt kê toàn bộ các thành phần. Loại sơ đồ này được sử dụng để tạo ra các tổ hợp thay vì phân nhánh như sơ đồ cây đứng.
Sơ đồ hình cầu (Bridge Map)
Sơ đồ hình cầu được sử dụng để tìm những điểm giống nhau giữa nhiều thành phần và tạo ra sự suy diễn tương đồng.
Hướng dẫn xây dựng bản đồ tư duy
Sau đây là trình tự các bước lập sơ đồ tư duy hiệu quả nhất:
Xác định chủ đề trung tâm
Chủ đề trung tâm được coi như vị trí “tim” của sơ đồ tư duy. Đó chính là xuất phát điểm cho mọi mindmap. Chủ đề này chính là vấn đề chính mà các nhánh của sơ đồ thể hiện nội dung nhằm hướng tới, làm rõ, sáng tỏ chủ đề đó. Bởi vậy, chủ đề trung tâm thường đóng vai trò là từ khóa chính, là ý tưởng chính cho sơ đồ cần xây dựng.
Trong tạo sơ đồ tư duy, chủ đề trung tâm được thể hiện bởi một hình vuông hoặc hình tròn, chứa văn bản biểu thị nội dung, ý tưởng của chủ đề đó.
Chia các nhánh
Từ hình tròn hoặc hình vuông trung tâm, chúng ta tạo ra những nhánh hình rễ cây xung quanh, thể hiện những luận điểm hay từ khóa nhỏ bổ trợ cho nội dung chủ đề trung tâm.
Ví dụ, từ khóa chủ đề chính chúng ta có Digital Marketing, có rất nhiều chủ đề nhỏ xung quanh, cấu thành nên nó bao gồm: SEO, Content, Social Media, Video, Pay per click, SEM, ROI, Mobile & Table. Mỗi thành phần đ, chúng ta vẽ được một rễ cây từ hình vẽ của chủ đề trung tâm.
Mở rộng sơ đồ
Từ mỗi nhánh rễ cây được tạo từ chủ đề chính, chúng ta có thể vẽ thêm được những nhánh con khác.
Ví dụ: Với nhánh Social Media trong sơ đồ chủ đề chính Digital Marketing nêu trên, ta có thể mở rộng các nhánh trong nhánh Social Media như: Facebook, Youtube, Skype,…
Trực quan hóa sơ đồ tư duy
Nói một cách dễ hiểu, trực quan hóa tức là làm cho sơ đồ tư duy bắt mắt hơn, tạo sự dễ tiếp thu, sinh động và thể hiện khả năng sáng tạo. Chúng ta có thể trực quan hóa bằng cách tô màu riêng biệt cho từng bộ phận của sơ đồ tư duy: Chủ đề trung tâm, chủ đề phụ, nhánh lớn, nhánh nhỏ,… Hoặc với mỗi chủ đề nhỏ, bạn có thể sáng tạo bằng những hình ảnh minh họa hay logo biểu tượng.
Một cách trực quan hóa sơ đồ tư duy ấn tượng, thu hút
Ứng dụng của sơ đồ tư duy trong doanh nghiệp
Trong công việc, chúng ta có thể sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng và biểu đạt ý tưởng. Đặc biệt, với đặc thù công việc của marketing, khối lượng công việc lớn, ta thường vướng mắc không biết bắt đầu từ đâu, quá nhiều task không biết phải sắp xếp sao cho khoa học.
Với sơ đồ tư duy, điều đầu tiên chúng ta có thể làm được đó là xây dựng được một bản kế hoạch sơ bộ hoàn chỉnh về ý tưởng lớn chung. Theo đó, thứ tự các đầu việc cũng được sắp xếp theo trình tự, khoa học, dễ hiểu, bởi lúc này các đầu mục công việc đó đã được liên kết với nhau theo thuần tự nhất định, thông qua các nhánh và điểm trung tâm trong bản đồ tư duy. Cụ thể hơn cho ý nghĩa này, chúng ta xét tới các ứng dụng như sau:
Quản lý thời gian
Để 8 tiếng làm việc hiệu quả với đầu mục công việc hoàn thành được nhiều nhất, việc phân chia công việc hợp lý là điều vô cùng quan trọng. Khí có sơ đồ tư duy, các đầu công việc được phân chia cụ thể, việc làm trước, việc làm kế tiếp đều được thể hiện khoa học, trình tự, sẽ cho bạn hiệu quả công việc cao. Thay vì mất thời gian xử lý công việc một cách rối loạn, không theo trình tự, dẫn đến những lỗ hổng, mất thời gian quay lại hoàn thiện công việc trước đó vì những vấn đề phát sinh, chúng ta nhờ sơ đồ tư duy xác định rõ thứ tự trước sau của công việc, từ đó hoàn thành từng bước, cho hiệu quả công việc cao, tiết kiệm tối đa thời gian.
Đưa ra phương pháp giải quyết vấn đề
Từ hình ảnh biểu thị trực quan của sơ đồ tư duy, chúng ta dễ dàng tìm ra nguyên nhân của vấn đề cần giải quyết. Tiếp theo đó, vận dụng các nhánh cây tư duy nhỏ được tạo ra để tìm nguyên nhân sâu xa cho vấn đề gặp phải. Sự hiểu biết tường tận bản chất vấn đề dựa trên nền tảng nhất định giúp ta có được những phương án tối ưu nhất, nhanh chóng nhất, cho hiệu quả đáng mong đợi.
Lập kế hoạch
Một sơ đồ tư duy hoàn chỉnh chính là một bản kế hoạch hoàn hảo cho mỗi một công việc, mỗi một dự án. Chủ đề trung tâm chính là dự án lớn mà mọi người cần lập kế hoạch cho nó. Mỗi một nhánh lớn là những đầu công việc cần làm. Mỗi nhánh nhỏ tạo ra từ các nhánh lớn lại là những công việc bổ trợ, liên quan. Cứ theo đó, kế hoạch được lập ra đầy đủ những công việc phải làm, cho ta một trình tự nhất định, làm từ những nhánh công việc nhỏ trở đi. Kế hoạch được tạo ra hoàn chỉnh, chi tiết, đúng hướng cho kết quả công việc tốt nhất.
Một số công cụ tạo sơ đồ tư duy hiệu quả
Sau đây là một số gợi ý về các công cụ tạo sơ đồ tư duy hiệu quả, đơn giản và miễn phí:
Coggle
Thao tác tạo sơ đồ tư duy trên website Coggle vô cùng đơn giản. Bạn chỉ cần đăng nhập vào trang web Coggle, Template của web này đã có sẵn điểm trung tâm và các nút “cộng” kèm theo cho chúng ta thoải mái sáng tạo các nhánh xung quanh. Thao tác của bạn chỉ cần là nhấp vào nút “cộng”, Coggle tự động tạo ra nhánh cây một cách dễ nhìn, bắt mắt nhất.
Cách tạo sơ đồ tư duy từ Coggle
Bên cạnh đó, các nút shortcut cho ta sử dụng sơ đồ được đơn giản và thuận tiện hơn. Để thiết lập nút tắt này, ta thao tác với biểu tượng dấu hỏi màu xanh ở góc bên phải màn hình.
Biểu tượng dấu hỏi chấm màu xanh góc phải phía dưới màn hình giúp tạo nút tắt shortcut thuận tiện
Ngoài ra, để sáng tạo hơn trong việc trực quan hóa sơ đồ tư duy của bạn, chúng ta có thể tạo điểm nhấn cho các nội dung chính, nội dung quan trọng như in nghiêng, in đậm, link hypertext cho đoạn văn, tùy thuộc vào mục đích sử dụng của sơ đồ.
Draw.io
Đây là trang web cho chúng ta vẽ bất cứ hình ảnh gì, bao gồm những nét vẽ để tạo nên một sơ đồ tư duy hoàn chỉnh. Chức năng kéo – thả cho phép ta tạo các hình khối, nét vẽ; những hình tròn, hình vuông, hình thoi,… sẵn có, các đường kẻ, mũi tên,… tạo sẵn cho ta thỏa sức lựa chọn vẽ khối trung tâm, vẽ nhánh,… liên quan để tạo một sơ đồ tư duy hoàn chỉnh. Không chỉ vậy, chức năng màu sắc cho ta tùy ý lựa chọn màu sắc đa dạng, phù hợp với bản thiết kế sơ đồ tư duy, kết nối các điểm trung tâm với nhau.
Vẽ sơ đồ tư duy với công cụ Draw.io
MindMup
MindMup là công cụ vẽ sơ đồ tư duy đơn giản và phổ biến với mỗi chúng ta.
Công cụ này rất dễ sử dụng, với vài thao tác di chuyển, lựa chọn, gõ text đơn giản trên các hình ảnh gợi ý có sẵn. Điều đặc biệt của MindMup là chúng ta có thể chia sẻ và chỉnh sửa MindMup tới cộng đồng một cách nhanh nhất, giúp bạn tiện lợi chia sẻ công việc của mình tới đồng nghiệp và sếp khi thực hiện triển khai dự án.
Thay vì yêu cầu đăng nhập email khi sử dụng như mindmap, công cụ MindMup cho phép người được chia sẻ tùy chỉnh sơ đồ mà không cần phải khai báo tài khoản. Tuy nhiên, khả năng lưu trữ hồ sơ của công cụ này chỉ có 6 tháng, nên MindMup phù hợp dành cho những dự án ý tưởng mang tính ngắn hạn.
Công cụ vẽ sơ đồ MindMup
Lời kết
Sơ đồ tư duy là một phương pháp hữu ích mà con người sử dụng để nâng cao hiệu quả công việc cũng như tăng khả năng hoạt động của não bộ. Ứng dụng sơ đồ tư duy sẽ giúp công việc trở nên hiệu quả và khoa học hơn, đặc biệt là trong lĩnh vực marketing với nhiều chiến dịch và dự án cần triển khai chi tiết và logic.
Tham khảo những bài viết khác của Giải Pháp Marketing:
- Hastag là gì? Sử dụng hastag như thế nào để tăng hiệu quả marketing
- IMC plan là gì? Quy trình để ra đời một IMC plan
- Affiliate marketing – mô hình được ưa chuộng nhất hiện nay
Tôi là Nguyễn Hồng Kỳ, Founder của Giải Pháp Marketing. Blog của tôi chia sẻ các kiến thức về Marketing – Khởi nghiệp – Tối ưu chuyển đổi trên website, đúc kết từ hơn 10 năm xây dựng Agency, triển khai cho nhiều lĩnh vực – Công ty từ quy mô Start-up tới tập đoàn. Hi vọng sẽ giúp ích cho bạn đọc. Hotline: 0828822226
